දහනමවන සියවසේ මැද භාගයේදී, එනම් ජපන් ඉතිහාසයේ එඩෝ යුගයේදී සිදු වූ ටෙන්ඩායි අර්බුදයTendai Scandal හෝ Tendai Reform ලෙස ද හැඳින්වේ.
ටෙන්ඩායි යනු තවමත් කෝටියක් පමණ ජනයා අදහන, පැරණි මහායාන බෞද්ධ දහමකි.
1839දී ගිහි බෞද්ධයන් පිරිසක් ටෙන්ඩායි භික්ෂූන් වහන්සේලා ගණනාවකට දූෂණ චෝදනා එල්ල කිරීමත් සමඟ මෙම අර්බුදය ඇරඹිණි. පන්සලේ මුදල් අවභාවිත කිරීම, කාමයේ වරදවා හැසිරීම, සූදු කෙළීම වැනි චෝදනා භික්ෂූන්ට එල්ල විය. අපකීර්තිය ඉක්මනින් පැතිර ගිය අතර වැඩි කල් නොගොස් මුළු ටෙන්ඩායි නිකායම විමර්ශනයට ලක් විය.
1841 දී චෝදනා විමර්ශනය කිරීම සඳහා භික්ෂු සභාවක් කැඳවන ලදී. එම භික්ෂු සභාව විසින් භික්ෂූන් වහන්සේලා සියලු චෝදනාවලට වැරදිකරුවන් බව සොයා ගත් අතර, ඔවුන්ට ඔවුන්ගේ පැවිදිභාවය අත්හැර ගිහි ජීවිතයට යාමට නියම කරන ලදී. ටෙන්ඩායි නිකායේ ප්‍රධානියාට ඉල්ලා අස්වීමට සිදු විය.
ටෙන්ඩායි අර්බුදය ජපන් බුද්ධාගමට විශාල බලපෑමක් ඇති කළේය. එය සංඝ සමාජය කෙරෙහි මහජන විශ්වාසය නැතිවීමටත්, පැවිදි දිවියට ඇතුළු වන පිරිස අඩුවීමටත් හේතු විය. එය ජපන් බුද්ධාගම තුළ ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා ට ද හේතු විය.
අපකීර්තියට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, විහාරස්ථාන පිළිබඳ දැඩි මූල්‍ය අධීක්ෂණය, භික්ෂූන් වහන්සේලා සහ භික්ෂුණීන් සඳහා වැඩි පුහුණුවක් සහ බුදුදහමේ අධ්‍යාත්මික අංශ කෙරෙහි නව අවධානයක් යොමු කිරීම ඇතුළු ප්‍රතිසංස්කරණ ගණනාවක් ක්‍රියාත්මක කරන ලදී. සංඝයා කෙරෙහි මහජන විශ්වාසය නැවත ඇති කිරීමටත්, ජපන් බුදුදහම පුනර්ජීවනය කිරීමටත් මෙම ප්‍රතිසංස්කරණ උපකාරී විය.
ටෙන්ඩායි අර්බුදය බුදුදහමේ ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සහ එයට අනුවර්තනය වීමට සහ ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට ඇති හැකියාව පිළිබඳ සාක්ෂියකි.
ශ්‍රී ලංකාවේ වර්තමානයේ පවතින තත්වය ටෙන්ඩායි අර්බුදයටත් වඩා සංකීර්ණ තත්වයකි. සංඝ සමාජය අධික ලෙස දූෂණයට හා විෂමාචාරයට ගොදුරු වී තිබේ. ගිහි සමාජය ද එයට නොදෙවෙනිය. වෙනත් දූෂිත ආගමික සංස්ථා විසින් සිංහල බෞද්ධ අධිපතිවාදයට එරෙහිව විවිධ කුමන්ත්‍රණ ද කරමින් තිබේ.
ලංකාවේ සංඝ ශාසන ශෝධනයක් කිරීම සඳහා නායක භික්ෂූන් පෙරමුණ ගත යුතු අතර එයට රාජ්‍ය අනුග්‍රහය හිමි විය යුතුය. තීරණාත්මක පියවර ගැනීම ද අත්‍යවශ්‍යය. සියලු ආගම් සම්බන්ධයෙන් සාධාරණ ප්‍රවේශයක් අනුගමනය කළ යුතුය.
(Praja.lk)
