මේ වන විට රට තුළ පිළිකා රෝගීන් වාර්තා වීමේ වර්ධනයක් දක්නට ලැබෙන බව ජාතික පිළිකා මර්දන වැඩසටහටන පවසයි.
එහි අධ්‍යක්ෂ ප්‍රජා දන්ත විශේෂඥ ඉෂානී ප්‍රනාන්දු පවසන්නේ, ශ්‍රී ලංකාවේ දෙවැනියට වැඩියෙන් මරණ සිදුවන්නේ පිළිකා රෝගයෙන් බවය.
සෞඛ්‍ය ප්‍රවර්ධන කාර්යාංශයේ පැවති මාධ්‍ය හමුවකට එක්වෙමින් විශේෂඥ වෛද්‍ය ඉෂානී ප්‍රනාන්දු එම අදහස් පළ කළාය.
"ලංකාවේ පිළිකාව තමා දෙවැනියටම වැඩියෙන් මරණ සිදුවන රෝගය. රෙජිස්ටර් ජනරල් දෙපාර්තමේන්තුවට අනුව 2019 වර්ෂයේ 15,599ක් පුද්ගලයින් පිළිකාව නිසා මරණයට පත්වෙලා තියෙනවා. 2020 වර්ෂයේ අලුතින් 37,649ක් හඳුනාගෙන තියෙනවා. ඒ එක්කම කාලයත් එක්ක අපිට පේනවා පිළිකාවේ අති විශාල වර්ධනයක්. පිරිමින් අතර තියෙන ප්‍රධානම පිළිකාව තමා මුඛ පිළිකා. මගේ දැනුම හැටියට නම් ඇත්තටම දුම්කොළ භාවිතය අඩුකරන්න තියෙන වැඩසටහන් මදි කියලා තමා කියන්න තියෙන්නේ. හුඟාක් දියුණු රටවල්වලට තියෙන්නේ පුරස්ථි ග්‍රන්ථිය ආශ්‍රිත පිළිකා. ඒක වයසත් එක්ක හැදෙනවා. ඒකෙන් මැරෙන්නෙත් නෑ. අපේ රටේ මීට වඩා දුම්කොළවලට විරුද්ධව වැඩකටයුතු කළ යුතුයි." විශේෂඥ වෛද්‍ය ඉෂානී ප්‍රනාන්දු පැවසුවාය.
බුලත් විට කෑම මඟින් මුඛ පිළිකා ඇතිවන හැටි
ලංකාවේ මුඛ පිළිකා ඇතිවීමට බලපාන් ප්‍රධාන සාධක වන්නේ බුලත් විට කෑම, දුම්පානය, මත්පැන් පානය, සහ මත් පුවක් වර්ග භාවිතා කිරීම යි. ඉහත සඳහන් කළ ක්‍රියාකාරකම් අතුරින් දුම් පානය, මත්පැන් පානය, සහ මත් පුවක් භාවිතය සෞඛ්‍යයට අහිතකර ක්‍රියාවන් බව සමාජගතව තිබේ. එම නිසා ඒවා වැලැක්වීම සඳහා විවිධ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක වේ. නමුත් බුලත් විට කෑම අහිතකර ක්‍රියාවක් බව තවමත් සමාජගතව නොමැත. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් බොහෝ දෙනෙකු දැන හෝ නොදැන අධික ලෙස බුලත් විට කෑම මඟින් මුඛ පිළිකාවලට ගොදුරු වේ.
බුලත් විටක අඩංගු වන ද්‍රව්‍ය
ලංකාවේ සැලකිය යුතු පිරිසක් දෛනිකව බුලත් විට කෑමට පුරුදුව සිටිති. එම නිසා බුලත් විට කඩ අප රට තුළ සුලභව දක්නට ලැබේ. කඩවල විකිණීමට තිබෙන බුලත් විටක අඩංගු වන්නේ බුලත්, පුවක්, හුණු, සහ දුම්කොළ යන ද්‍රව්‍යය හතර යි. සාමාන්‍යයෙන් බුලත් විටක් අඩු මිලට ලබාගත හැකි නිසා ඒවා භාවිතයට පුරුදුව සිටින සමහර උදවිය දිනකට කිහිප වතාවක් බුලත් විට කන ආකාරය නිරීක්ෂණය කළ හැකියි.
බුලත් විට කෑම වැඩි වශයෙන් ඇබ්බැහි වී සිටින්නේ අඩු ආදායම් සහිත රැකියාවල නිරතව සිටින උදවිය යි. ඔවුන්ට බුලත් විට කෑම නිසා ඇතිවන හානිය පිළිබඳව අවබෝධයක් නැතිකම නිසා එය පුරුද්දක් ලෙස පවත්වාගෙන යනවා විය හැකියි. ඔවුන් දැන හෝ නොදැන පිළිපදින පුරුද්ද නිසා අකාලයේ මුඛ පිළිකාවලට ගොදුරු වීම ඉතාමත් කණගාටුදායක තත්ත්වයක්.
බුලත් විට පිළිකා කාරකයක් වන්නේ ඇයි?
බුලත් කොළයේ නැටිවල අඩංගු වන සැෆ්රෝල් නම් රසායනිකය මිනිස් සිරුරෙහි පිළිකා ඇති කිරීමට හේතු වන බව මෑත දී කරන ලද පර්යේෂණවලින් හඳුනාගෙන තිබේ. පැරණි මිනිසුන් බුලත් විට කෑමට පෙර බුලත් කොළයේ අග සහ මුල කඩා දැමීමට පුරුදුව සිටියේය. ඒ එහි විෂ තිබෙන බවට ඔවුන් අතර මතයක් පැවති නිසා යි. එලෙස බුලත් කොළයේ නැටිවල අහිතකර රසායනික ද්‍රව්‍යය අඩංගු වන නිසා බුලත් කොළ සීමාවක් නැතිව ආහාරයට ගැනීම පිළිකා ඇතිවීමට හේතුවක් වේ. බුලත්වලට අමතරව බුලත් විටක පුවක් ද වැඩි වශයෙන් අඩංගු වේ. පුවක් ද පිළිකා කාරකයක් වන බව මෑත යුගයේ දී ලෝක සෞඛ්‍යය සංවිධානය ප්‍රකාශයට පත්කර තිබේ. පුවක්වල අඩංගු වන්නේ ඇල්කොලයිඩ් නම් රසායනික කාණ්ඩය යි. එමඟින් මුඛයේ දී සහ ආමාශයේ දී සිදුවිය හැකි රසායනික සංයෝජන හේතුවෙන් පිළිකා සෑදීමට තිබෙන ඉඩ වැඩිය.
බුලත් විට කන පුද්ගලයෙක් (BBC)
හුණුත් සමග බුලත් කන විට කටේ ඇතුළු පැත්ත තුවාල වේ. එසේ තුවාල වීම නිසා පුවක් හා දුම්කොළවල අඩංගු පිළිකාජනක රසායනික ද්‍රව්‍ය උරාගැනීම පහසු කරයි. ඊට අමතරව පුවක්වල තිබෙන ඇල්කොලයිඩ් සංයෝගවල තිබෙන පොලිෆීනෝල් ශ්ලේෂ්මල සෛල මත ක්‍රියා කිරීම හේතුවෙන් ජානමය විකෘතිතාවය33න් ඇති වීමේ හැකියාව තිබේ. දුම්කොළවල පිළිකාජනක සංඝටක 28ක් පමණ අඩංගු වේ. දුම්කොළ වැවීමේ දී විශාල වශයෙන් කෘමිනාශක ඉසිනු ලබයි. එසේම දුම්කොළ පදම් කිරීමේ දී විවිධ රසායනික ද්‍රව්‍ය යොදයි. දුම්කොළ වේළීම සඳහා භාවිතා කරන දුම්ගැසීමේ ක්‍රියාවලිය ද එතරම් හිතකර එකක් වන්නේ ද නැත. එම නිසා බුලත්විට කෑමේ දී මිනිස් සිරුරට ලැබෙන වඩාත්ම අහිතකර පිළිකාකාරක ද්‍රව්‍යය වන්නේ දුම්කොළ යි.
මුඛ පිළිකාවක ලක්ෂණ
සාමාන්‍යයෙන් මුඛ පිළිකාවක් ඇතිවීමට පෙර පහසුවෙන් හඳුනාගත හැකි ලක්ෂණ කිහිපයක් පෙන්නුම් කරයි. එම පූර්ව මුඛ පිළිකා ලක්ෂණ හඳුනාගැනීමට හැකියාව ලැබුණොත් පිළිකාවේ මූලික අවස්ථාවේ දී ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු විය හැකිය.
පහත දක්වා තිබෙන්නේ එම මූලික ලක්ෂණ කිහිපය යි.
1) මුඛය තුළ කල්පවතින සුදු ලප ඇතිවීම
2) මුඛය තුළ රතු හෝ සුදු ගැටිති සහිත ලප ඇතිවීම
3) මුඛය තුළ රතු පැහැති මතුපිටක් ඇති ප්‍රදේශ දක්නට ලැබීම
4) දිව නැමීමට සහ මුඛය විවෘත කිරීමට අපහසු වීම
5) මුඛයේ අසාමාන්‍ය දැවිල්ලක් ඇතිවීම
ඉහත රෝග ලක්ෂණ සහිත පුද්ගලයෙකු නිසි පරිදි ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු කළ යුතු යි. එසේ නොවුණොත් අනිවාර්යෙන්ම මුඛ පිළිකාවකට ගොදුරු විය හැකිය. මුඛ පිළිකාවක් වැළදුණු පුද්ගලයකු තුළ පහත සඳහන් ලක්ෂණ කිහිපය දක්නට ලැබේ.
1) මුඛයේ ඉදිමීමක් දක්නට ලැබීම
2) මුඛයේ සුව නොවන තුවාල දක්නට ලැබීම
3) මුඛයෙන් දුර්ගන්ධයක් හැමීම
4) පිළිකාව වටා ඇති දත් සෙලවීම
5) තොල් හිරිවැටීම
6) මුඛයේ හකු ප්‍රදේශයේ විවර ඇතිවීම
ඉහත සඳහන් කළ රෝග ලක්ෂණ සහිත පුද්ගලයෙකුට මුඛ පිළිකාවක් වැළඳී ඇති බව නිගමනය කළ හැකියි. එවිට එම රෝග ලක්ෂණ සහිත පුද්ගලයාව හැකි ඉක්මනින් වෛද්‍යවරයෙකු වෙත යොමුකර ප්‍රතිකාර ආරම්භ කළ යුතුය. පිළිකාව දරුණු අන්දමට පැතිරී නැත්නම් රෝගියාව ඉන් මුදවාගැනීමට හැකියාව තිබේ. නමුත් මුල් අවධියේ දී එය හඳුනාගැනීමට නොහැකි වුණොත් රෝගියාව බේරාගැනීම සඳහා වෛද්‍යවරුන්ට විශාල පරිශ්‍රමයක් දැරීමට සිදුවේ. එම නිසා මුඛ පිළිකාවේ පූර්ව ලක්ෂණ මතුවුණු විගස වෛද්‍යවරයෙකුගෙන් නිසි ප්‍රතිකාර ගැනීම අනිවාර්යෙන්ම කළ යුතු යි.
මුඛ පිළිකාවකින් පෙළෙන පුද්ගලයෙක් (SLBC)
මුඛ පිළිකාවෙන් ආරක්ෂා වීම සඳහා කළ හැකි දේවල්
වර්තමානයේ දී ලංකාවේ සිටින පිරිමි පුද්ගලයන් සුලභවම මුඛ පිළිකාවලට ගොදුරු වෙමින් සිටිති. එලෙස මුඛ පිළිකාවලට ගොදුරු වන පුද්ගලයන්ගෙන් පිරිසක් මරණයට පත්වේ. එම අවාසනාවන්ත තත්ත්වය පාලනය කිරීම සඳහා පහත දැක්වෙන දේවල් කළ හැකිය.
1) බුලත්විට කෑම නැවැත්වීම
2) එක්වරම බුලත්විට කෑම නැවැත්වීමට අපහසු නම් ක්‍රමයෙන් බුලත්විට කන වාර ගණන සීමා කිරීම
3) බුලත්විට කටේ තබාගෙන හපන කාලය අඩු කිරීම
4) බුලත්විට කෑමෙන් පසුව හොඳින් මුඛය සේදීම
5) හුණු, පුවක්, සහ දුම්කොළ භාවිතය අඩු කිරීම
6) පූර්ව මුඛ පිළිකා ලක්ෂණ මතුවුණු වහාම වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු වීම
(උපුටා ගැනීම්- roar.media)
