ශ්‍රී ලංකාවේ නිදහස් හා සමාන පුරවැසියන් ලෙස පිළිගන්නා මෙන් ඉල්ලමින්
තලෙයිමන්නාරම සිට මාතලේ දක්වා පා ගමනක යෙදුනු මෙරට ආර්ථිකයට වසර දෙසීයක සිට දැවැන්ත ශක්තියක් වී සිටින මලය රටේ දෙමළ ජනතාව, දිවයිනේ වැඩිම ආහාර හිඟයට ගොදුරු වී සිටින ප්‍රජාව බව එක්සත් ජාතීන්ගේ නවතම වාර්තාවකින් හෙළි වී තිබේ.
එක්සත් ජාතීන්ගේ ළමා අරමුදල (UNICEF) විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික අර්බුදය පිළිබඳව නිකුත් කරන ලද 2023 පළමු තත්ව වාර්තාවට අනුව, වතුකරයේ අඩකට ආසන්න ජනකායක් උග්‍ර ආහාර අනාරක්ෂිත භාවයට මුහුණ දී සිටී.
රටේ දරුවන්ගෙන් අඩක් කුසගින්නේ සිටින බවද එම වාර්තාව හෙළිකරයි.
ආර්ථිකය යහපත් අතට හැරී තිබෙන බවට පාලකයන් උදම් අනද්දී මෙම කම්පා කරවන සුළු අනාවරණය කර ඇත්තේ එක්සත් ජාතීන්ගේ ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානය සහ ලෝක ආහාර වැඩසටහනේ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජවාදී ජනරජය සදහා වන බෝග සහ ආහාර සුරක්ෂිතතා තක්සේරු මෙහෙයුම (CFSAM) විසින් 2023 මැයි 25 නිකුත් කරන ලද විශේෂ වාර්තාවක් මගිනි.
ලක්ෂ 23ක් ළමුන්ට ප්‍රමාණවත් ලෙස කෑම නැහැ !
එම වාර්තාවට අනුව දෙවැනියට වැඩිම ආහාර අනාරක්ෂිතතාවයට මුහුණ දී ඇත්තේ, සමෘද්ධි හෝ ආබාධිත ප්‍රතිලාභ වැනි සමාජ ආරක්ෂණ යෝජනා ක්‍රම මත දැඩි ලෙස යැපෙන පවුල්ය.
මෙම අහේනියට බාල දරුවන් බරපතල ලෙස ගොදුරු වී සිටින බව පෙන්වා දෙන යුනිසෙෆ් සංවිධානය ලක්ෂ 23ක් ළමුන්ට ප්‍රමාණවත් ලෙස කෑම නොමැති බව පවසයි.
වසරක් පුරාවට ශ්‍රී ලංකාව මුහුණ දුන් ආර්ථික දුෂ්කරතාවයෙන් පසුව, 2023 මාර්තු 20 එළඹි IMF ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ගිවිසුම සමඟ ආර්ථිකයේ යම් ස්ථාවරත්වයක් පෙන්නුම් කළද, අවදානමට ලක්විය හැකි පවුල් බොහෝමයක් සිය ජීවනෝපායන් අහිමි වීමට, ආහාර අනාරක්ෂිතතාවයට සහ පෝෂණ අභියෝග වලට මුහුණ දී සිටින බව පෙන්වා දෙන 2023 ජනවාරි 1 සිට ජූනි 30 දක්වා සය මසක කාල පරිච්ඡේදය ආවරණය කරනු ලබන UNICEF වාර්තාව වැඩිදුරටත් අවධාරණය කරන්නේ, 2023 මැයි වන විට මිලියන 3.9 ක ජනතාවක් මධ්‍යස්ථ ආහාර අනාරක්‍ෂිතතාවයක සිටි අතර, පවුල් 10,000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් දැඩි ආහාර අනාරක්‍ෂිතතාවයකට මුහුණ දී සිටින බවයි.
"ජීවිතාරක්ෂක පෝෂණය, සෞඛ්‍යය, අධ්‍යාපනය, ජලය සහ සනීපාරක්ෂාව, ආරක්ෂාව සහ සමාජ ආරක්ෂණ සේවාවන් වෙත ප්‍රවේශ වීම සඳහා මිලියන 2.9 කට අධික ළමුන් සංඛ්‍යාවකට මානුෂීය ආධාර අවශ්‍ය වේ."
ගිය අවුරුද්දේ අප්‍රේල් වන විට සියයට 13.1 ක් වූ අඩු බරින් යුත් වයස අවුරුදු පහට පහල දරුවන් සංඛ්‍යාව මේ අවුරුද්ද වන විට සියයට 13.1 දක්වා ඉහල ගොස් තිබේ.
තවද, විශේෂයෙන්ම වයස අවුරුදු 5-9 සහ 10-17 අතර ළමුන් අතර, විටමින් D ඌනතාවය සහ විටමින් B12 සහ සින්ක් වැනි ක්ෂුද්‍ර පෝෂක ඌනතාවයන් ඉහළ යාමත් රට දැනට මුහුණ දෙන එක් ප්‍රධාන පෝෂණ ගැටළුවක් බව වාර්තාව පෙන්වා දෙයි.
2022 වසර තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය සියයට 7.8 කින් හැකිලී යාමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස රැකියා සහ ජීවනෝපාය අහිමිවීම් රැසක් සිදු වූ අතර, ඊට සමගාමීව පැවති අස්ථාවර පාලනයත්, පුලුල්ව පැතිරුනු සිවිල් නොසන්සුන්තාවත් සහිත දේශපාලන අර්බුදයකින් දිවයින පීඩාවට පත්විය.
"ශීඝ්‍රයෙන් ඉහළ යන උද්ධමනය සහ ජීවන වියදම සමඟ ඒකාබද්ධව, ආර්ථික හා දේශපාලන අර්බුදයන්, ජාතික දරිද්‍රතාවය (සියයට 25 දක්වා) දෙගුණ කිරීමට සහ නාගරික දරිද්‍රතාවය (සියයට 15 දක්වා) තෙගුණ කිරීමට දායක වී තිබේ"
IMF වැඩසටහනත් සමඟ රට මේ වන විට ආර්ථික ස්ථාවරත්වයක් දකිමින් සිටියද, මන්දගාමීවූත් දීර්ඝවූත් ප්‍රතිසාධන ක්‍රියාවලියක් ආරම්භ කිරීමට පෙර, ලංකාවේ ආර්ථිකය 2023 වසරේදී (ලෝක බැංකුවට අනුව සියයට 4.3කින් සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ඇස්තමේන්තු වලට අනුව සියයට 3.1කින්) තවදුරටත් හැකිලෙනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇත.
රට තුළ පෙනෙනට තිබෙන ආර්ථික ස්ථාවරත්වය සහ ආහාර සුරක්ෂිතතාව වැඩිදියුණු වී තිබියදීත්, 2022 මැයි මාසයේ පැවති සියයට 48ක ප්‍රතිශතයට සාපේක්ෂව ආහාර සඳහා සැලකිය යුතු ඉහළ ප්‍රතිශතයක් (සියයට 62) පවුල්, ජීවනෝපාය පදනම් කරගත් උපාය මාර්ග එනම් ඉතුරුම් ආපසු ගැනීම, මුදල් ණයට ගැනීම, ණයට ආහාර මිලදී ගැනීම) අනුගමනය කරමින් සිටින බව UNICEF වාර්තාව හෙලිදරව් කරයි.
"නිෂ්පාදන වත්කම් විකිණීම (උදා: ගොවි උපකරණ), අත්‍යාවශ්‍ය සෞඛ්‍ය සහ අධ්‍යාපන වියදම් අඩු කිරීම, දරුවන් සම්පූර්ණයෙන්ම පාසලෙන් ඉවත් කිරීම සහ ඉඩම් විකිණීම" ඇතුළුව, දිවයිනේ පවුල් වලින් සියයට 26ක් පමණ හදිසි හෝ අර්බුද මට්ටමේ ජීවනෝපාය උපාය මාර්ග භාවිතා කරන බව වාර්තාව අවධාරණය කරයි.
ප්‍රමාණවත් තරම් ආහාර හෝ ආහාර මිලදී ගැනීමට මුදල් නොමැති වීම හේතුවෙන්, වතුකරයේ පවුල් වලින් සියයට 75කට පමණ ආහාර පදනම් කරගත් විවිධ උපාය මාර්ග භාවිතා කරන්නට සිදු වී ඇති බව එක්සත් ජාතීන්ගේ ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානය සහ ලෝක ආහාර වැඩසටහනේ CFSAM නිකුත් කළ විශේෂ වාර්තාව තව දුරටත් පෙන්වා දෙයි.
මේ තත්වය තවදුරටත් බරපතල කරමින්, දිනෙන් දින අයහපත් වන නියං තත්ත්වය 'යල' කන්නයේ අස්වැන්නට බලපාන හෙයින් සහල් තොග සහ සිල්ලර මිල ඉහළ යනු ඇතැයි ද, එමඟින් රට තුළ පවතින ආහාර අනාරක්ෂිතභාවය තවත් උග්‍ර වනු ඇති බව UNICEF පුරෝකතනය කරයි.
"මේ අතර, පවතින නියං තත්ත්වය ඉදිරි යල කන්නයට අහිතකර ලෙස බලපෑ හැකි අතර, දැඩි නියඟය හේතුවෙන් දැනටමත් හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ කුඹුරු අක්කර 45,000ක් විනාශ වීමේ දැඩි අවදානමකට ලක්ව තිබේ."
මීට අමතරව, පවතින වියළි කාලගුණික තත්වය හේතුවෙන් ජල පෝෂක ප්‍රදේශ ඇතුළුව, රට පුරා ලැව්ගිනි රැසක් ද වාර්තා වී තිබුණි.
2022 මැයි මාසයේ සිට අර්බුදයට වසරක් ගත වෙද්දී, අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍යය සහ ආරක්ෂාව සඳහා වන වියදම්වලට වඩා ආහාර පරිභෝජනයට ප්‍රමුඛත්වය දීම සඳහා තවත් පවුල් අඩු පෝෂණයෙන් යුත් ආහාර පරිභෝජනය වෙත යොමුව සිටින බව එක්සත් ජාතීන්ගේ ළමා අරමුදල නිකුත් කළ මෙම වාර්තාව පෙන්වා දෙයි.
ගෘහ මට්ටමින් ආදායම් මට්ටමට අනුව අධ්‍යාපනය සඳහා ප්‍රමුඛත්වය දීමේදී දෙමාපියන් අභියෝගවලට මුහුණ දී සිටින අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, දරුවන් අතර අධ්‍යාපනයට අදාළ මානසික සෞඛ්‍ය ගැටලු වැඩි වීමත් සමඟ, අවසානයේදී පාසල් හැරයාමට හේතු විය හැකි පරිදි පාසල් පැමිණීම අක්‍රමවත් වීම සිසුන් අතර වැඩි වෙමින් පවතින බව වාර්තා පෙන්වා දෙයි.
මීට අමතරව, ගෘහස්ථ ප්‍රචණ්ඩත්වය, සියදිවි නසාගැනීම්වලට මායිම්ව පවතින මානසික සෞඛ්‍ය ගැටලු, ළමා අපයෝජන සහ ළමා ශ්‍රමිකත්වය වැඩි වන ප්‍රවණතාවක් පිළිබඳවද විවිධ වාර්තා පෙන්වා දෙයි. කෙසේ වෙතත්, දත්ත රැස් කිරීමේ පද්ධතිවල පවතින දුර්වල ධාරිතාව හේතුවෙන්, එවැනි උපමා සාක්ෂි වල සත්‍ය අසත්‍යතාව තහවුරු කරගැනීමට නොහැකි බව UNICEF ප්‍රකාශ කරයි.
2023 පළමු භාගයේදී ළමුන් 360,941 ක් ඇතුළුව පුද්ගලයන් 647,900 කට අධික සංඛ්‍යාවකට මානුෂීය ආධාර ලබා දීමට සමත් වූ UNICEF, වඩාත් අවදානමට ලක්විය හැකි දිස්ත්‍රික්ක වල කුඩා දරුවන් සිටින මව්වරුන්ට පෝෂණීය ආහාර ලබාදීම වෙනුවෙන් පවුල් 70,571 වෙත මුදල් ආධාර ලබා දීමට කටයුතු කර තිබේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ විශාලතම සමූහ සුසාන හමුවූ දිස්ත්‍රික්ක දෙක වන මන්නාරම හා මාතලේ අතර සංවිධානය කර තිබූ මලෛයහ දෙමළ ජනතාවගේ පාගමන, රජයට ඉල්ලීම් 11 ක් ඉදිරිපත් කරමින් ජුලි 28 වැනිදා තලෙයිමන්නාරමේදී සමාරම්භක උත්සවය පවත්වා ජුලි 29 වැනිදා උදෑසන තලෙයිමන්නාරමෙන් ආරම්භ කළ පා ගමන දින පහළවක් තිස්සේ කිලෝ මීටර 300 ට ආසන්න දුරක් ගෙවා දමමින් මාතලේට පැමිණ අගෝස්තු 12 නිමා විය.
සිය ඉතිහාසය අරගලය සහ දායකත්වය පිළි ගැනීම, අනෙකුත් ප්‍රධාන ප්‍රජාවන් හා සමානව වෙනමම අනන්‍යතාව සහිත නිදහස් ශ්‍රී ලංකාවේ ජන කොටසක් ලෙස පිළි ගැනීම, ජාතික මට්ටමේ සාමාන්‍යය හා සමාන මට්ටමක් ළඟාකර ගැනීමට අධ්‍යාපනය සෞඛ්‍යය සහ සමාජ ආරක්ෂණයන් සම්බන්ධ සාධනීය ක්‍රියාමාර්ග, ජීවත්වීමට සරිලන වැටුපක් ගෞරවනීය රැකියා නෛතික ආරක්ෂාව සහ පිරිමි හා කාන්තා කම්කරුවන්ට සමාන වැටුප්, නිවාස සහ ජීවනෝපාය සඳහා සුරක්ෂිත හිමිකමක් සහිත ඉඩම්, දෙමළ භාෂාව සමාන ලෙස භාවිතය සහ ඒ සඳහා සමාන තත්වයක්, රාජ්‍ය සේවා වෙත සමාන ප්‍රවේශය, වැවිලි අංශයේ ජනාවාස නව ගම්මාන ලෙස සීමා නීර්ණය කිරීම, ගෘහස්ථ සේවකයන් ආරක්ෂා කිරීම, මලෛයහ සංස්කෘතිය සංරක්ෂණය හා ප්‍රවර්ධනය කිරීම, රාජ්‍ය පාලනයේ සෑම මට්ටමකදීම අර්ථවත් පාලන කාර්යභාරයක් හිමිවන පරිදි සමානාත්මතාව සහිත සහ අන්තර්කරණය වූ මැතිවරණ ක්‍රමයක් සහ බලය බෙදීමක්, ශ්‍රී ලංකාවේ අර්ථවත් පුරවැසියන් වීම සදහා මලෛයහ දෙමළ ජනතාව ඉල්ලා සිටින මුලික ඉල්ලීම් වේ.
