අයවැයට 'වෙරිටේ රිසවර්' යෝජනා 10ක් 

'වෙරිටේ රිසර්ච්' ආයතනය සංවිධානය කළ ආදායම් හා ආර්ථික වර්ධනය වෙනුවෙන් අයවැයකරණය යන මාතෘකාව යටතේ පැවති කතිකාවකදී ශ්‍රී

ලංකාවේ ආදායම ඉහළ නැංවීම සහ ආර්ථිකය පුනර්ජීවනය සඳහා නිර්මාණය කරන ලද අයවැය යෝජනා 10 එළි දැක්වූවේය.

පසුගිය බ්‍රහස්පතින්දා (9) 'වෙරිටේ රිසර්ච්' සංවිධානය කරන ලද ' ආදායම් හා ආර්ථික වර්ධනය වෙනුවෙන් අයවැයකරණය' මැයෙන් පැවති කතිකාවේ දී මෙම යෝජනා ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර එමඟින් ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය පුනර්ජීවනය කිරීමේ මාවත පිළිබඳ සංවාදයක් සඳහා අවකාශය ලබාදෙන ලදී.

එක්සත් රාජධානියේ සංවර්ධන අධ්‍යයන ආයතනයේ මහාචාර්ය මික් මුර්, ජෝර්ජ් ටවුන් විශ්වවිද්‍යාලයේ මහාචාර්ය ශාන්ත දේවරාජන්, ඔබර්ලින් විශ්වවිද්‍යාලයේ මහාචාර්ය උදාර පීරිස් සහ වෙරිටේ රිසර්ච් ආයතනයේ විධායක අධ්‍යක්ෂ ආචාර්ය නිශාන් ද මෙල්, පර්යේෂණ අධ්‍යක්ෂිකා සුභාෂිණී අබේසිංහ, ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යාඥ රාජ් ප්‍රබු රාජකුලේන්ද්‍රන්, ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යාඥ මතීෂ අරංගල සහ ප්‍රධාන දත්ත විශ්ලේෂක අශ්වින් පෙරේරා විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද ඉදිරිපත් කිරීම් මෙම කතිකාවතට ඇතුළත් විය.

පොලී පිරිවැය සහ රජයේ ආදායම අතර ලෝකයේ පවතින ඉහළම අනුපාතය ශ්‍රී ලංකාව සතුව දිගටම පවතිනු ඇති බවටත් දැනට එය 70%ට වඩා වැඩි වන අතර, 2024 අපේක්ෂිත අයවැයට අනුව තවදුරටත් වැඩි අගයක එනම් 60% ක අගයක් ගනු ඇතැයි ඔහු පෙන්වා දුන්නේය.

මෙම කතිකාවේ දී, ආදායම් වැඩිකිරීම අරමුණු කරගත් යෝජනා පහක් ඉදිරිපත් කිරීම සිදුවිය:  


1. රඳවා ගැනීමේ බදු (WHT) අනුපාතික දැනට පවතින 5% සිට 10% දක්වා වැඩි කිරීම. - මෙම යෝජනාවෙන් තවත් රුපියල් බිලියන 90 ක් ලැබෙනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.  

2. සිගරට් බදු සුචිගත කිරීම සඳහා ප්‍රකාශිත තාර්කික සූත්‍රය අනුගමනය කිරීම - මෙම යෝජනාව මගින් රුපියල් බිලියන 35 කට අධික මුදලක් එක් කිරීමට අපේක්ෂා කෙරේ.  

3. සීනි බදු අඩු කිරීම සහ බදු වෙනස් කිරීම් පිළිබඳ විධායක අභිමතය ඉවත් කිරීම - විශේෂ වෙළඳ භාණ්ඩ බදු පනත මගින් අමාත්‍යවරයාට අවසර දී ඇති අභිමතයේ ප්‍රතිඵලය වූයේ 'සීනි වංචාව' යි. එය වහාම නිවැරදි කිරීමෙන් (දැනට සිදු වූ පරිදි) බිලියන 25 කට වඩා ආදායමට එකතු කළ හැකිය.

4. ජාත්‍යන්තර වශයෙන් සුචිගත කර ඇති මිල සූත්‍රය අනුව නොව සමස්ත කර්මාන්තය මත ම වැඩි කරන ලද බද්දක් සහ වැඩි මිලක් නියම කිරීම හරහා ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ අතිරික්ත වියදම් අයකර ගැනීම - මෙම යෝජනාව හරහා තරඟකාරී නිෂ්පාදකයින්ගෙන් එකතු කරන ලද අමතර බදුවලින් දළ වශයෙන් රුපියල් බිලියන 25ක් උපයා ගැනීමට අපේක්ෂා කෙරේ.

5. දේපල බදු ඇස්තමේන්තු කිරීම සහ අයකර ගැනීම සඳහා විස්තර කර ඇති ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක කිරීම - මෙම යෝජනාව  මගින් මුලදී බදු එකතු කිරීම අවම වශයෙන් රුපියල් බිලියන 17 කින් වැඩි  කරනු ඇත.

කතිකාවේ ඊළග කොටසේ දී, ආර්ථික පුනර්ජීවනය අරමුණු කරගත් යෝජනා පහක් ඉදිරිපත් කිරීම සිදුවිය:


1. රාජ්‍ය අනුග්‍රහය සහිත ප්‍රසූත නිවාඩු ප්‍රතිලාභ හඳුන්වා දීම (MLB) – පුද්ගලික අංශය දැනට ප්‍රසූත නිවාඩු ප්‍රතිලාභවල සම්පූර්ණ පිරිවැය දරනු ලබන අතර, එමගින් කාන්තාවන් සේවයේ නියුක්ත කිරීම මිල අධික කාර්යයක් බවට පත් කරයි. පර්යේෂණවලින් පෙනී යන්නේ රාජ්‍ය අනුග්‍රහය සහිත ප්‍රසූත නිවාඩු ප්‍රතිලාභ හඳුන්වා දීමෙන්, කාන්තාවන් වෙනස් කොට සැලකීම අවම කළ හැකි අතර කාන්තා ශ්‍රම බලකායේ සහභාගීත්වය ද ඉහළ නැංවිය හැකි බවයි.

2. ඉලක්කගත සංක්‍රාම ගෙවීම් සහ සහනාධාර ප්‍රතිසංස්කරණ හඳන්වා දීම තුළින් දුප්පතුන් ආරක්ෂා  කිරීම - වඩා හොඳ ඉලක්කගත සංක්‍රාම ගෙවීම් තුළින් අවදානමට ලක්විය හැකි අය ආරක්ෂා කරන අතර සහනාධාර වෙන් කිරීමේ කාර්ය වඩාත් කාර්යක්ෂම හා ඵලදායී කරයි.

3. වෙළදාම පහසුකරලීමේ පියවරයන් ක්‍රියාත්මක කිරීම - ශ්‍රී ලංකාව සිය වෙළඳ පියවරවලින් 69% ක් සඳහා බාහිර ආධාර ඉල්ලා ඇති අතර, මෙම තත්ත්වය අවම සංවර්ධිත රටවල් අතර නිරීක්ෂණය කරන ලද 40% ක සාමාන්‍යයට සාපේක්ෂව එය සැලකිය යුතු ඉහළ ප්‍රතිශතයකි. ප්‍රගාමීව මෙම පියවරයන් ක්‍රියාත්මක කළ යුතුව ඇත.

4. වෙළඳ ලකුණු ලියාපදිංචි කිරීම පිළිබඳ මැඩ්රිඩ් ප්‍රොටෝකෝලය හා සම්බන්ධ වීම- ජාත්‍යන්තර වෙළඳ ලකුණු ලියාපදිංචියේ කාර්යක්ෂමතාව සහ කඩිනම් බව ඉහළ නැංවීම මේ හරහා සිදුවන  බැවින්, ඉහළ වටිනාකමකින් යුත්, අගය එකතු කරන ලද නිශ්පාදනවලට අන්තර්ජාතික තලය ජයගැනීම සඳහා එම නිශ්පාදන සිදුකරන අපයනයකරුවන්ව කුළු ගැන්වීමක් මෙමගින් සිදුවේ.

5. බැංකු ක්ෂේත්‍රය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වන ක්‍රියාමාර්ග - බැංකු අංශයේ අවදානම් අවම කිරීම සඳහා මහ බැංකුව, රජය සහ ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදලේ (IMF) සහයෝගී ප්‍රයත්නයන් අවශ්‍ය වේ. තැන්පතු ඇපකර සීමාව ඉහළ නැංවීම, බැංකු අසාර්ථකවීම් හමුවේ ද්‍රවශීලතාවය ඇති කිරීම සඳහා මූල්‍ය ස්ථාවරත්ව අරමුදලක් නිර්මාණය කිරීම සහ අක්‍රීය ණය හැසිරවීමට කැප වූ වත්කම් කළමනාකරණ සමාගමක් පිහිටුවීම වැනි පුළුල් යෝජනා ක්‍රියාත්මක කිරීම මෙයට ඇතුළත් වේ.

ආදායම් ඉහළ නැංවීම පිළිබඳ සාකච්ඡාවෙන් අනතුරුව, නිශාන් ද මෙල්, සුභාෂිණී අබේසිංහ, මහාචාර්ය මික් මුරේ සහ මහාචාර්ය ශාන්ත දේවරාජන් ගේ සහභාගිත්වයෙන් යුත් විද්වත් මණ්ඩල සාකච්ඡාවක් පැවැත්විණි.

වෙරිටේ රිසර්ච් විධායක අධ්‍යක්ෂවරයාගේ උපායමාර්ගික උපදේශිකාව වන ඉනෝෂිනි පෙරේරා විසින් මෙම සැසිවාරය මෙහෙයවන ලදී.

ආර්ථික පුනර්ජීවනය පිළිබඳ කතිකාවෙන් අනතුරුව, නිශාන් ද මෙල්, සුභාෂිණී අබේසිංහ, මහාචාර්ය ශාන්ත දේවරාජන්, මහාචාර්ය උදාර පීරිස් සහ අර්නස්ට් ඇන්ඩ් යංග් ආයතනයේ ශ්‍රී ලාංකික කළමණාකාර හවුල්කරු දුමින්ද හුලංගමුව යන අයගේ සහභාගිත්වයෙන් විද්වත් සාකච්ඡාවක් පැවැත්විණි. හේමාස් ආයතනයේ කළමනාකාර අධ්‍යක්ෂිකා සබ්‍රිනා යුසුෆ් අලි විසින් මෙම සැසිවාරය මෙහෙයවන ලදී.

ශ්‍රී ලංකාව සිය අපනයන ක්ෂේත්‍ර විවිධාංගීකරණය කිරීම, ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමට ඇති බාධක අවම කිරීම සහ සංචාරක, තොරතුරු තාක්ෂණික, වරාය සහ නාවික යටිතල පහසුකම්වල ආර්ථික අවස්ථා අත්පත් කර ගැනීමේ අවශ්‍යතාව විද්වත් මණ්ඩලය විසින් එහිදී අවධාරනය කරන ලදී. බදු අයකර ගැනීමේ සහ ආයතනික ක්‍රියාවලීන්හි අකාර්යක්ෂමතාවයන්ට විසඳුම් ලබා දීමේ වැදගත්කම පිළිබඳව ද මෙම සාකච්ඡාවේදී අවධානය යොමු විය.