බර කාලයකට පෙර කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලයේ පෙන්වන ලද නාට්‍යයක නරඹණු මතක ය. ඒ අසුව දශකයේ අග හෝ අනූව දශකයේ මුල විය හැක.
නාට්‍යය වූයේ ශේක්ස්පියර්ගේ හැම්ලට් ය; එහි සිංහල අනුවාදයක් ය. නිර්මාණශීලී අනුවාදය කරන ලද්දේ ප්‍රවීණ නාට්‍යවේදී ගාමිණි හත්තොටුවේගම ය.
ඩෙන්මාර්කයේ හැම්ලට් කුමරා තම පියා වූ ඩෙන්මාර්කයේ රජුගේ අවමගුලට පසු දා ම තම බාප්පා වූ ක්ලෝඩියස් රජකම බලෙන් ඩැහැගත්තා පමණක් නොව එදා ම තම මව වූ ගර්ට්රුඩ් ව තකහණියේ විවාහ කර ගැනුම ගැන දැඩි අප්‍රසාදය පළ කළේ එක්තරා සාහිත්‍යම ය ආකාරයකට ය. හැම්ලට් කුමරා කීවේ පෙර දා අවමගුලේ සංග්‍රහයට තිබූ මස් පාන් (meat pies) පසු දා සීතලට ම මගුල් උත්සවේට පිළිගැන් වූ බව (The funeral baked meats did coldly furnish forth the marriage tables).
ගාමිණි හත්තොටුවේගම
අවමගුල්වලදී හැදෙන ෆියුනරල් පයි (pie) යනු විශේෂිත මස් පාන් වර්ගයකි. අත් ගහන ලද පාන් පිටි භාජනකයක හැඩයට සකසා, ඊට උඩින් පියනක් ද සාදන්නේ, එම කේසයට මස් දමා පියනින් වසා බේක් කිරිමට ය. පියනේ කුඩා කුරුසයක් අඳින්නේ බේක් කරන්නට පෙර ය. මේ කුඩා භාජනය මිනී පෙට්ටියක් ලෙස ද පෙනෙන නිසා එහි සංඛේතාත්මක බවක් ද ඇත. මෙවැනි බර සාර දෙබසක් සිංහලට නගන්නේ කෙසේ ද යී මා නාට්‍යයට යාමට පෙර සිතුවෙමි. එය වියලි ලෙස වචනාර්ථයෙන් පරිවර්තනය කළහොත් අර්ථය ඝාතනය වේ. හත්තොට්ටුවේගම කෙතරම් ප්‍රතිභා සම්පන්න කියා මට සිතුණේ සිංහල නාට්‍යය අනුවාදයේ එම දෙබස ඇසුණු විට ය : "මළබත රත් කරන්නේවත් නැතුව පහුව දා ම මගුල් මේසෙට ඇරියා."
මගේ මේ පරණ මතකය ඇවිස්සුණේ මීට සති කිහිපයකට පෙර ජැක්සන් ඇන්තනී මහතාගේ මළගම පවත්වන කාලයේ සමාජයේ හා සමාජ මාධ්‍යයේ එක්තරා කොටසකගේ හැසිරීම නිරීක්ෂණය කරන විට ය.
ඇන්තනී මහතා බහුවිධ කුසලතා පෙන්නුම් කළ පුද්ගලයෙක් වූ අතර ඔහුගේ කේන්ද්‍රීය කුසලතාව හා විශේෂ ප්‍රාගුණ්‍යය වූයේ නළුකම හෙවත් රඟපෑම ය. ඔහුගේ මරණයෙන් අනතුරු ව මා සඳහන් කළ කොටස් ඇන්තනී නළුවෙක් ද ඔහු ඇත්තට ම හරි හැටි රඟ පෑවා ද වැනි ෆන්ඩමෙන්ටල සාකච්චා මහත් ජ්වලිතභාවයකින් කළ හ.
එම පිරිස් සමාජ මාධ්‍යාධිකරණයේ විනිශ්චය කළේ ඇන්තනී කළේ රංගනයක් නොව අධි රංගනයක් බව ය. 'ඕවර් ඇක්ටින් දඟලානා' නම් කුසලානය යට කී මාධ්‍යාධිකරණය විසින් ඇන්තනී ට ප්‍රදානය කළේ ය. ඇත්තට ම ඇන්තනී ඇදහු ක්‍රිස්තියානි ධර්මය අනුව එය කුසලානයක් නොව කටු ඔටුන්නකි.
ටොම් හෑන්ක්ස්
අධි රංගනය කළේ ඇන්තනී පමණක් ම නොවේ. එක්තරා කාලයක එය රංගන ශෛලියකි. හතලිස් පනස් ගණන්වල චිත්‍රපට වල රඟපෑම කෙරුණ සාමාන්‍ය ක්‍රමය එය ය. ඊට කීවේ රංගනය මිස අධි රංගනය කියා නොවේ. පසු කලෙක මෙය වෙනස් විය. එහෙත්, ඉන් පසුවත් ගාමිණි ෆොන්සේකා, හෙන්රි ජයසේන, දයා අල්විස් හා යම්තාක් දුරකට විමල් කුමාර් ද කොස්තා අධි රංගන ශෛලිය භාවිත කළ බව රහසක් නොවේ. ප්‍රකට හොලිවුඩ් නළුවෙකු වන බිල් මරේ ලොස්ට් ඉන් ට්‍රාන්ස්ලේෂන්, බ්‍රෝකන් ෆ්ලවර්ස් වැනි චිත්‍රපටවල විශේෂයෙන් හා සෙසු ඒවායේ ද අඩු වැඩි වශයෙන් අධි රංගනයක යෙදේ. ටොම් හෑන්ක්ස් වුව ද දැන් දැන් අධි රංගන ශෛලියට බර වන බව ඔහුගේ මෑතක කරන ලද 'එ මෑන් කෝල්ඩ් ඔටෝ' චිත්‍රපටය බලන විට පෙනේ. සමහර විට මෙම ශෛලිය නිර්මාණය හෝ අදාළ අධ්‍යක්ෂකවරයා විසින් ඉල්ලා සිටින එකක් ද විය හැක. කෙසේ හෝ, මරණයෙන් පසුව අප මේ සා කරදර වෙමින් ඇන්තනීගේ රංගන විලාසය ගැන ඇගැයුම් කරන්නේ ඇයි ද යන්න විමසීම වටී. මෙසේ දිගට හරහට ඇගැයුම් කරන බොහෝ දෙනා, මා ද ඇතුළු ව, රංගනය ගැන දැණුමක් පුහුණුවක් ලද අය ද කියා අප අපෙන් ම ප්‍රශ්න කළ යුතු ය.
සාමාන්‍යයෙන් කෙනෙකු මිය ගිය විට, විශේෂයෙන් සුවිශේෂී හෝ අසාමාන්‍ය හේතූන් මත, ඔහු හෝ ඇය යම් වෘත්තියකට අයත් වුවා නම්, උදාහරණයක ලෙස හමුදාවේ, මිය ගිය පුද්ගලයා දරණ ලද තනතුරට වඩා උසස් තනතුරක් ප්‍රදානය කරයි. මෙවැනි තනතුරු හෝ උසස් වීම ප්‍රදානය කිරීම් ඉංග්‍රීසියෙන් සනිටුහන් කරන්නේ posthumously කියා ය. සිංහලෙන් මීට යෙදෙන පදය 'මරණාපර' ය. මරණින් පසු යන්න ඉන් ගම්‍ය වේ. උපාධි හෝ ආචාර්ය උපාධි වුව ද මෙලෙස 'මරණාපර ව' ප්‍රදානය කෙරේ. එහෙත් මා අසා ඇති ආකාරයට, මෙලෙස මරණාපර ව ප්‍රදානය කෙරෙන්නේ යම් උසස් වීමකි. එසේ නොවී, මිය පරලොව ගිය තැනැත්තාට තිබුණු උපාධිය හෝ ඩිප්ලෝමාව හෝ පදක්කම මරණින් පසු ගලවා ගැනීමක් ගැන මා අසා නැත. මිනිය වැළලු පසු වටිනා කණකර මිනියේ ඇත්නම්, මිනිය ගොඩ දමා, ඒවා ගලවා ගැනීම නම් කලකට පෙර අසා ඇත. ඇන්තනීගේ 'මරණින් පසු' සිදු වූයේ මෙය ද කියා මට සිතේ.
ඇන්තනී මහතා කළ දේශපාලනය කුමක් ද කියා ප්‍රහේලිකාවක් නැත. එහෙත් 'මරණාපර ව', ඒ මහතාගේ මිනිය ගොඩගෙන එය කපා කොටා, එහි තිබු කණකර පදක්කම් හා පිත්තල බොත්තම් ගලවා ගන්නට උත්සාහ කළ සමාජ හා දේශපාලන කොටස කවුද ? ඇන්තනී මහතා ගැන මේ කොටසට ඇති ආරෝව හා අපුල ප්‍රධාන වශයෙන් හට ගන්නේ, එම මහතා 'රාජපක්ෂවරුන්ට කඩේ යාම' නිසා ය. රාජපක්ෂ, පොහොට්ටු හා බයි යන විවිධ නාමකරණයෙන් හැඳින්වෙන දේශපාලන ධාරාවට කැමති හා අකමැති අය වෙත්. කැමති වීම ද අකමැති වීම ද ප්‍රජාතාන්ත්‍රික නිදහසකි. කලාකාරයෙකුට දේශපාලනය අකැප නැත. එසේ ම ඒ කලාකාරයාට අහවල් පක්ෂයට පමණක් කඩේ යා යුතුයි කියා නීතියක් ද නොමැත. සෑම පක්ෂකට ම කඩේ යන කලාකරුවන් රොත්තක් ඇත. අප කඩේ යන පක්ෂයට කඩේ යන කලාකරුවා ඒ කඩේ යෑම නිසා ම උභය ජීවියෙකු නොවේ. එහි විලෝමය ද එසේ ම ය. ඇන්තනීගේ මළගම අප බොහෝ දෙනාට ජය මගුලක් ම විය. ඇන්තනීගේ මළබත අප බොහෝ දෙනා මගුල් මේසෙට ඇර සති ගානක් ම කෑවේ හැම්ලටයානු නිවිච්ච පයි (pie) මෙන් නොව පිළුණු වෙච්චි කොත්තු මෙන් ය.
(ආචාර්ය උදන් ප්‍රනාන්දු)
සමාජ හා දේශපාලන විශ්ලේෂක
(මෙම ලිපිය 'අනිද්දා' පුවත්පතේ පලවූවකි. අවධාරණ හා ජායාරුප අපෙන් - සංස්කාරක )
