ලීසිං: වාහනයේ ලීස් එක ගෙවාගන්න බැරි ද? ඔබ කළ යුත්තේ කුමක් ද?

ලීසිං පහසුකමක් ලබා ගැනීමේ දී පළමුව ඔබ විසින් සැළකිලිමත් වියයුතු කරුණ වන්නේ, එකී පහසුකම ලබා ගැනීමට තෝරාගනු ලැබූ මූල්‍ය ආයතනය ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව යටතේ නියාමනය වන ආයතනයක් ද යන්න පිළිබඳවය.

කිසි විටක කල්බදු සේවා ලබා දෙන ආයතනයක් ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ සුදුසුකම් සපුරා නොමැතිව, අනුමැතියෙන් තොරව පවත්වාගෙන යාම නීතිවිරෝධී ක්‍රියාවක් වන අතර, එවන් වූ ආයතන මඟින් ලීසිං පහසුකම් ලබා ගැනීමෙන් අනතුරුව ඇති වන ගැටලුවල දී ඔබට නීතියේ පිහිට පැතීම ද අපහසු වනු ඇත.

පනතේ සදහන් වන පරිදි, මෙය 'ආර්ථිකමය වශයෙන් වටිනාකමක් තිබෙන භාණ්ඩයක් සන්තකයේ තබා ගැනීම සදහා ඇතිකර ගන්නා ගිවිසුමක්' ලෙස සරලව හඳුන්වා තිබේ.

කල්බදු ක්‍රමය යටතේ මෝටර් රථයක් ලබාගැනීම පිළිබඳ කතා කිරීම කාලීන වන්නේ, ලීසිං පහසුකම් යටතේ වාහන ලබාගත් බොහෝ දෙනෙකුට මේ වන විට ගැටලු රැසකට මුහුණදීමට සිදු වී ඇති නිසා ය.

කල්බදු මූල්‍ය පහසුකමක් ලබා ගැනීමට අපේක්ෂා කරන අයෙකු වෙත ඇති අයිතිවාසිකම් මොනවා ද යන්න කල්බදු මූල්‍යකරණ පනතෙහි පැහැදිලිව දක්වා තිබේ.

* බදු ලබාගන්නා අයෙකුට බදු දීමනාකරුවෙකු තමන් කැමති පරිදි තෝරා ගැනීමේ අවස්ථාව හිමිවී තිබීම
ආදිය ඉන් කීපයකි.

එසේම, ලීසිං පහසුකම් ලබා දෙන ආයතනයට ඇති අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව ද ඔබ දැනුවත් විය යුතු ය.

යම් ආයතනයක් වෙතින් වාහන කල්බදු යටතේ ලබාගෙන රැගෙන ගිය පසු එකී වාහන නඩත්තුව නිසි පරිදි සිදු කරන්නේ ද යන්න සොයා බැලීමට එම ආයතනයට හැකියාව පවතියි. එම අයිතිය එකී ආයතනයට පනත මඟින් ලබා දී ඇති අයිතිවාසිකමකි.

කල්බදු ලබා ගෙන වාරික ගෙවීමට අපොහොසත්ව ඇති එවැනි වාහනයක් මාර්ගයේ ගමන් කරමින් තිබියදී මඟහරස්කොට හෝ වෙන යම් අවස්ථාවක දී හෝ අපහසුතාවට පත්කොට, බියවද්දා ලබා ගැනීමේ හැකියාව පනත මඟින් ලීසිං ආයතන වෙත ලබා දී නොමැත.

එසේ දැන්වීම් කළ පසුත් වාරික ගෙවීම පැහැරහරින්නේ නම්, දෙපාර්ශවය අතර ඇතිකර ගත් එම කල්බදු ගිවිසුම අහෝසි කිරීම සඳහා, ආයතනය විසින් ගිවිසුම අහෝසි කළ බව දන්වා පැහැරහරින පාර්ශවය අනිවාර්යයෙන්ම දැන්වීම් කර දැනුවත් කළ යුතු ය.

එම අවස්ථාවේ දී, කල්බදු ණය ලබාගෙන ඇති අය අධිකරණයට පැමිණ හේතු දැක්වීමක් සිදු කිරීමට අපොහොසත් වුවහොත් පමණක් අධිකරණයට එම අතුරු නියෝගය ස්ථිර කිරීමට කටයුතු කළ හැකි ය.

එවිට, එම කල්බදු සමාගමට අධිකරණය ලබා දෙන පිස්කල් නියෝගය මඟින් වාහනය අත්පත් කර ගැනීමේ හැකියාව පවතියි.

යම් හෙයකින්, අදාළ කල්බදු පහසුකම ලබා ගත් පාර්ශවය අධිකරණයට පැමිණ ප්‍රමාණවත් හේතු දැක්වීමකින් පසු අධිකරණය සෑහීමට පත්වුවහොත් වාහනයේ සන්තකය ලබා ගැනීම වෙනුවෙන් වූ අදාළ අතුරු නියෝගය අවලංගු විය හැකි අතර, නඩු විභාගය ආරම්භ වනු ඇත. සාක්ෂි විමසා තීන්දුවක් ලබා දීමට අධිකරණය කටයුතු කරනු ඇත.

අදාළ වාරික ගෙවීම මඟහැරුනේ කල්බදු සමාගමේ නොසැලකිලිමත්කම මත නම්, ඊට ඇති පැහැදිලි හේතු සාධක ඉදිරිපත් කළ හැකි ය.

බදු හිමියාට හිඟ වාරික සම්බන්ධයෙන් ප්‍රමාණවත් පෙර දැනුම්දීමකින් තොරව, තර්ජනය කර, බියවද්දා නීතිමය ක්‍රමවේදයට පටහැනිව යමින් වාහනයේ සන්තකය අයතා ලෙස ලබා ගැනීමට කල්බදු සමාගම උත්සහ කර ඇත්නම්, එය ද අධිකරණය හමුවේ ප්‍රකාශ කළ හැකි ය.

බදු හිමියා විසින් ගැටලුව විසදා ගැනීමට කටයුතු කරන අවස්ථාවක කල්බදු ආයතනය දිගින් දිගටම එය නොසලකා හරින්නේ නම්, ඒ බව ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ මූල්‍ය පාරිහෝගික සබඳතා දෙපාර්තමේන්තුව වෙතත්, මූල්‍ය ඔම්බුඩ්ස්මන්වරයාටත් පැමිණිලි කළ හැකි අතර, එම ආයතනයන්ට අදාළ මූල්‍ය ආයතන පිළිබඳ ඕනෑම පැමිණිල්ලක් සහ ආරවුලක් පිළිබඳව විමසා බලා විසඳීමට බලය ඇත.