ග්ලෙන් ග්‍රීන්වෝල්ඩ් TedTalk ප්‍රේක්ෂාගාරයක නරඹන්නන් අමතා ‘පෞද්ගලිකත්වය වැදගත් ඇයි?’ යන තේමාව ඔස්සේ කරන ලද කතාවක් ඇසුරින් සකස් කරන ලද්දකි.
ග්ලෙන් ග්‍රීන්වෝල්ඩ් යනු , එඩ්වර්ඩ් ස්නෝව්ඩන් නම් 29 වියැති කෙසඟ ඇමරිකානු තරුණයා විසින් අන්තර්ජාලය ඇතුළු විවිධ සන්නිවේදන මාධ්‍ය ආක්‍රමණය කරමින් ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය සිදුකරමින් සිටින මහා පරිමාණයේ පුද්ගල නිරික්ෂණය සම්බන්ධයෙන් කරන ලද හෙලිදරව්ව මුල් වරට ලොවට හෙළි කළ ජනමාධ්‍යවේදියාය.
ග්ලෙන් ග්‍රීන්වෝල්ඩ් ඇමරිකානු ජාතික නිතීඥයෙකු සහ ජනමාධ්‍යවේදියකු වන අතර ඔහු වඩාත් ප්‍රකට වුයේ ඇමරිකාවේ ගාර්ඩියන් පුවත්පතේ තිරු ලිපි රචකයෙකු ලෙස ඔහු සැපයූ විවාදාත්මක, සමාජ දේශපාලන විශ්ලේෂණ සහිත ලිපි නිසාය.
ග්ලෙන් ග්‍රීන්වෝල්ඩ් සහ ලෝරා පොයිට්‍රාස්
ඇමරිකාවේ CIA නියෝජිතයකු වූ එඩ්වර්ඩ් ස්නෝව්ඩන් 2013 වසරේ මැයි මස අග භා‍ගයේදි, සිය රටෙන් පිටව ගොස්, හොං ක‍ොං හි රැඳී සිටිමින් රහස් කේත ක්‍රම යොදා ගෙන ග්ලෙන් ග්‍රීන්වෝල්ඩ් සහ ඇමරිකානු චිත්‍රපට නිෂ්පාදිකාවක් සහ අධ්‍යක්ෂකවරියක් වන ලෝරා පොයිට්‍රාස් හා සන්නිවේදන සබඳතාවක් පවත්වා ගැනීමට සමත් වූ අතර ඔවුන් තිදෙනාගේ රහසිගත හමුවක් පවා හොං ක‍ොං හිදි පැවැත්විණ. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 2013 ජුනි මස මුල් භාගයේ ස්නෝව්ඩන් විසින් සිදුකළ එම මහා හෙළිදරව්ව මුල් වරට ගාර්ඩියන් පුවත්පත තුළින් ප්‍රකාශයට පත් විය. ස්නෝව්ඩන් තමන් සතු වු, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ජාතික ආරක්ෂාව පිළිබඳ භයානක රහස් හෙළිදරව් කිරීමට නිර්භය හා ධෛර්යසම්න්න වූයේ යම් සේද ග්ලේන් ග්‍රින්වෝල්ඩ් ද තම ජීවිතය පවා අනතු‍රට ලක් වීමට ඉඩ හරිමින් එම තොරතුරු මුල් වරට තමා සේවය කරන මාධ්‍ය ආයතන ඔස්සේ ප්‍රකාශයට පත් කිරීමට නිර්භය වුයේය.
එඩ්වර්ඩ් ස්නෝව්ඩන්, ඩේවිඩ් මිරන්ඩා, ග්ලෙන් ග්‍රීන්වෝල්ඩ් සහ ලෝරා පොයිට්‍රාස් (වමේ සිට පිළිවෙලින්)
වරෙක, ග්ලෙන් ග්‍රීන්වෝල්ඩ් ගේ සමීපතම ජනමාධ්‍යවේදි සගයා වූ ඩේවිඩ් මිරන්ඩා ලන්ඩනයේදී අත්අඩංගුවට ගත් පසුබිමක් තුළ තම ආරක්ෂාව පිළිබඳ ඇතිවන පීඩනය ද නොතකා ඔහුට තවදුරටත් ලොකයේ විශාලතම ස්වෛයිරි රාජ්‍යයට නොබියව අභියෝග කිරීම දිගින් දිගටම සිදු කෙරෙන්නේ කෙසේදැයි කිසිවකු ඇසූ ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දෙමින් ඔහු කියා සිටියේ.
“මිනිසාගේ ධෛර්යය කියන්නේ බෝවෙන දෙයක්. මම වගේම මා සමඟ වැඩ කරන අනෙක් ජනමාධ්‍යවේදින් අප වටා ඇති අවදානම නොදැන ක්‍රියා කරනවා නොවෙයි. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය වැනි බලගතු රටක් කිසිසේත්ම අන්තර් ජාල ක්‍රියාකරම් හා බැඳුණු ඔවුන්ගේ රහස් හෙළි කරනවාට යන්තමින් හෝ කැමති වෙන්නේ නැහැ. ඒත් සාමාන්‍ය වටපිටාවක හැදී වැඩුණු, එඩ්වර්ඩ් ස්නෝව්ඩන් වැනි අවුරුදු 29ක් වයසැති සාමාන්‍ය තරුණ පුරවැසියෙක්, තමන්ගේ මුළු ජීවිතයම සිර ගෙදරක ගත කිරීමට සිදු වීමේ අවදානම පිළිබඳ දැන දැනත් ඔහු ප්‍රකට කළ සංයමශිලී ධෛර්යය මාව ප්‍රබෝධමත් කළා. මා පමණක් නොවෙයි, ස්නොව්ඩන් කළාක් මෙන් සෙස්සන්ටද එවැනි හැසිරීමක් ප්‍රකට කළ හැකි බව කියා පාමින් ලොව පුරා සිටින සිය දහසක් ජනතාව ඉන් ප්‍රබෝධයට පත් වුනා.”
ඉන් අනතුරුව ඔහු ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ලිපි මාලාවක් මඟින් ඇමරිකාව සිය ජාතික ආරක්ෂාව සඳහා ඇමරිකානු ජාතිකයන් ගේ පමණක් නොව විදේශ රටවල පුරවැසියන්ගේ ද පුද්ගලික දුරකතන ඇමතුම් පටිගත කරමින්, අන්තර්ජාලය භාවිතා කරන්නන් ඒ තුළ සිදුකරන ක්‍රියාකාරකම් හඹා යමින් තොරුතුරු එක්රැස් කිරීම පිළිබඳව පුදුම එළවන සුළු තොරතුරු රැසක් ස්නෝව්ඩන් ගේ සහය ඇතිව හෙළි කරන්නට සමත් වීය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මිනිසාගේ පුද්ගලිකත්වය රැක ගැනීම කෙතරම් වැදගත් ද සහ ජාතික ආරක්ෂාව සම්බන්ධ කාරණයේදි පවා පුද්ගලිකත්වයට බාධා පැමිණ වීම සාමාජයේ හැසිරීමට කෙසේ බලපාන්නේ ද යන්න පිළිබඳ ගැඹුරු සංවාදයක් ලොව පුරා පැන නැඟුණේය.
මේ, ග්ලෙන් ග්‍රින්වෝල්ඩ් විසින් මිනිසාගේ පෞද්ගලිකත්වයට බාධා පැමිණවීම නිසා සිදුවිය හැකි ඵල විපාක පිළිබඳ 2014 වසරේ, Ted Talk වේදිකාවක් මත ඉදිරිපත් කරන ලද සමාජ විද්‍යාත්මක විවරණයකි. මෙම අදහස් දැක්වීම ඇමරිකානු නොවන අපට වැදගත් වන්නේ, ලොව පුරා සිදුවන්නේ කුමක් ද යන්න පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට අමතරව, වරින් වර විවිධ වේශයෙන් ක්‍රියාත්මක වන රාජ්‍ය මර්ධන යාන්ත්‍රණය මඟින් මානව නිදහස සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මිනිසාට නොදැනුවත්ම අහිමි වන සැටි පිළිබඳ සවිඥානක වීම සඳහාය.
මේ ශාලාව තුළ හැම කෙනෙක්ම පාහේ සමහර විට අත්විඳ ඇති අත්දැකීමක් පිලිඹුබු කෙරෙන youTube වීඩියෝ විශේෂයක් දැන් අන්තර්ජාලය තුළ සංසරණය වෙනවා. එම වීඩියෝ වල දැක්වෙන්‍නේ තමන් ඉන්නේ තනියම කියලා හිතාගෙන ප්‍රබල භාවාත්මක හැසිරීම් වල, ඒ කියන්නේ, නොදැමුණු ගැයීම්, භ්‍රමණ නැටුම් සහ විවිධාකාරයේ සරල ලිංගික හැසිරීම් වල යෙදෙන කෙනෙක්ට, ඔවුන් ඉන්නේ තනිවම නොවෙයි, ඔවුන් කිසිවකු විසින් වසන් වී නිරීක්ෂනය කරනු ලැබෙනවාය යන අවබෝධයකට පත් වෙද්දි, ඔවුන් මාරන්තික ලෙස බියට පත් වී ඔවුන් කරමින් සිටි දේ වහාම නවත්වන ආකාරය. ඒ මොහොතේ ඔවුන්ගේ මුහුණු වලින් ප්‍රකාශ වන, ඔවුන් මුහුණ දෙන ලැජ්ජාව සහ අවමානය ඕනෑම අයෙකුට අතිශයින්ම දැනෙන සුළු කාරණයක්. ඉන් ප්‍රකාශ වන්නේ, “ මා ඒ කළේ, අන් කිසිවකුත් නොදැකිය යුතු, මා පමණක් තනිව සිටින විටදී මා කරන්න කැමති දෙයක්’’ වැන්නක්.
මා ඒ පැවසුවේ, ගෙවුණු මාස ගණනාවක් පුරා මම නියුක්තව සිටි අධ්‍යයනයේ තීරණාත්මක හරයයි. එනම් මිනිසුන් ලෙස අපට පෞද්ගලිකත්වය වැදගත් ඇයි ද යන කාරණය. එය සැබවින්ම පෙර නොවූ විරූ ආකාරයෙන් මිනිසාගේ නිදහසේ සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මෙවලමක් ලෙස පැවති අන්තර් ජාලය, ඇමරිකානු එක්සත් ජනපදයත්, එහි සගයිනුත් මුළු ලෝකයටම හොරා එතෙක් නොවූ විරූ ලෙස කිසිදු භේදයකින් තොරව අනිකුන් නිරීක්ෂණය කිරීමේ දැවැන්ත අවකාශය බවට පත් කරගැනීම පිළිබඳව, එඩ්වර්ඩ් ස්නෝව්ඩන් කල හෙලිදරව්වෙන් පසු ඇතිවුනු ගෝලිය සංවාදය නිසා මතු වුණු කාරණයක්.
මෙම කාරණයට අදාළ සංවාදය තුළ දි මහජන නිරීක්ෂණය ඉදිරියේ අපහසුතාවට පත්වන ජනතාව අතරින් සමහර පිරිස් තුළ පවතින පොදු හැඟීම තමයි එවැනි මහා පරිමාණයේ පෞද්ගලිකත්ව ආක්‍රමණයකින් සාමාන්‍ය ජනතාවට එතරම් හානියක් සිදු නොවන අතර, තම පෞද්ගලිකත්වය සැඟවීමට සැබෑ උවමනාවක් ඇත්තේ වැරදි ක්‍රියා වල නිරත වන පුද්ගලයින්ට පමණක් ය යන්නයි.
මේ ලෝක දෘෂ්ටිය එක්තරා ආකාරයට පදනම් වෙලා තියෙන්නේ, සමාජයේ දෙවර්ගයක මිනිසුන් සිටින්නේය, එනම් ඒ හොඳ සහ නරක මිනිස්සු ය කියන අදහස මත. එවිට නරක මිනිස්සු යනු ත්‍රස්තවාදී ප්‍රහාර සැලසුම් කරන හෝ ප්‍රචණ්ඩකාරී අපරාධ වල නියුක්ත වෙලා ඉන්න අය. ඒ නිසා ඒ අයට ඕනෑ තරම් හේතු තියෙනවා ඔවුන් කරන දේ වසන් කරන්නට සහ ඔවුන්ගේ පෞද්ගලිකත්වය පිළිබඳ සැලකිලිමත් වෙන්න. මීට ප්‍රතිවිරුද්ධ ලෙස, හොඳ මිනිස්සු යනු, වැඩට යන, ගෙදර එන, දරුවන් රැකබලාගෙන ගෙදරට වෙලා රූපවාහිනී නරඹමින් තමන්ගේ පාඩුවේ ඉන්න අය.
පෞද්ගලිකත්වය ආරක්ෂා කරගැනීම එතරම් වැදගත් නැහැ කියන උදවිය එසේ කියන අතරවාරේ ක්‍රියාවන් මඟින් තමන්ගේ පෞද්ගලිකත්වය ආරක්ෂා කරගන්න සෑම පියවරක්ම ගනිමින් සිටිනවා.
ඔවුන් අන්තර් ජාලය භාවිතා කරන්නේ බෝම්බ ප්‍රහාර සැලසුම් කරන්න නොව, ප්‍රවෘත්ති දැනගන්න, කෑම වට්ටෝරු හුවමාරු කරගන්න, දරුවන්ට විනෝද ක්‍රීඩා සොයා ගන්න වගේ දේවල් වලට. ඉතින් මේ අය කිසිම වැරුද්දක් නොකරන අය. ඒ නිසා ඒ ගොල්ලන්ට කිසිම උවමනාවක් නැහැ අනික් අයගෙන් වසන් වෙන්න වගේම ඒ අයට කිසිම හේතුවක් නැහැ පාලන අධිකාරිය ඔවුන් නිරීක්ෂණය කිරීම සම්බන්ධයෙන් බිය වන්නත්.
එහෙම කියන අය සැබවින්ම අසීමාන්තික ලෙස තමන්වම අවතක්සේරුවට ලක් කරගන්නවා, ඒ කියන්නේ ඔවුන් මෙහෙම කියනවා වගෙයි. “ මම කිසිවකුට කිසිදු කරදරයක් නොකරන, කිසිවකුට තර්ජනයක් නොවන, කිසිම වැදගැම්මට නැති පුද්ගලයෙක් බවට පත් වීමට මා කැමැත්තක් දක්වන වන අතර සත්‍ය ලෙසම මම කුමක් කරන්නේ ද යන්න පිළිබඳව පාලකයින් දැන ගැනීම සම්බන්ධයන් මට කිසිදු ආකාරයේ බියක් ද නැත.”
අපි දැන් එම චින්තන ක්‍රියාවලිය ගැන කතා ක‍ලොත්, පෞද්ගලිකත්වය ආරක්ෂා කරගැනීම එතරම් වැදගත් නැහැ කියලා කියන උදවියම තමන් ඒ පවසන දේ ගැන එතරම් විශ්වාස කරන්නේ නැහැ. ඔවුන් වචනයෙන් එසේ කියන අතරවාරේ ඔවුන් තමන්ගේ ක්‍රියාවන් මඟින් තමන්ගේ පෞද්ගලිකත්වය ආරක්ෂා කරගන්න සෑම පියවරක්ම ගනිමින් සිටිනවා. ඔවුන් තමන්ගේ විද්යුත් තැපැල් ගොනුවට, සමාජ ජාලා වෙබ් අඩවි සඳහා මුරපද යොදා ගන්නවා, තමන්ගේ නිදන කාමරයේ සහ නාන කාමරයේ දොර අඟුළු ලා ගන්නවා, පෞද්ගලිකත්වය යනු අන් අය දැන නොගත යුතු යමක් ලෙස පිළිගනිමින්, සෙස්සන් එතුළට ඇතුළු වීම වළක්වන සියළුම ආකාරයේ පියවර ඔවුන් විසින් ගනු ලබනවා.
ඔවුන්ගේ පෞද්ගලික ජීවිතය තුළ ඔවුන් කුමක් කරන්නෙදැයි දැන ගැනිමට අනෙක් මිනිසුන් කරන සෝදියෙන් නිදහස් වූ පෞද්ගලික කලාපයක් නිර්මාණය කර ගැනීමටයි
ඊට හොඳම උදාහරණයක් සපයන සිදු වීමක් දක්වන්නේ නම්, ෆේස් බුක් සමාජ වෙබ් අඩවියේ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී මාර්ක් සකර්බර්ග් සමඟ 2010 දි කරන ලද අප්‍රකට සම්මුඛ පරික්ෂණයකදි ඔහු පවසා තිබෙනවා පෞද්ගලිකත්වය තව දුරටත් ‘සමාජ ආචාර ධර්මයක්’ නොවන බව. නමුත් පසුගිය වසරේදී, මාර්ක් සහ ඔහුගේ බිරිඳ, ප‍ාලෝ ඇල්ටෝ පෙදෙසින් ඔවුනට ජිවත් වීම සඳහා මිලයට ගත්තේ එක් නිවසක් පමණක් නෙමෙයි. ඩොලර් මිලියන 30 ක් වියදම් කරලා ඒ වටේ තිබුණු නිවාස හතරක්ම මිලයට ගත්තා. ඒ ඔවුන්ගේ පෞද්ගලික ජීවිතය තුළ ඔවුන් කුමක් කරන්නෙදැයි දැන ගැනිමට අනෙක් මිනිසුන් කරන සෝදියෙන් නිදහස් වූ පෞද්ගලික කලාපයක් නිර්මාණය කර ගැනීමටයි.
මම පසුගිය මාස 16 තුළ ලොව පුරා මෙම සංවාදයේ යෙදෙන අතරතුර, “ මම ඇත්තටම මගේ පෞද්ගලිකත්වය ආක්‍රමණය කිරීම සම්බන්ධයෙන් වද වෙන්නෙ නැහැ, මොකද මට හංඟන්න දෙයක් නැති නිසා” කියන හැම කෙනෙකුටම කීවේ එක දෙයයි. මම පෑනක් එළියට අරගෙන මම මගෙ විද්යුත් තැපැල් ලිපිනය ලියලා දෙන ගමන් කීවා, “ මෙන්න මගේ විද්යුත් තැපැල් ලිපිනය. ඔබ අද ගෙදර ගොස් ඔබගේ අන්තර්ජාලයේ භාවිතා කරන සියළු විද්යුත් ලිපි ගොනු සියල්ලේම, ඔබගේ වැදගත් ක්‍රියාකරම් අන්තර්ගත ඒවා පමණක් නොව, කිසිදු වරණයක් නොකර ඒ සියළු විද්යුත් මුරපද මා වෙත එවන්න. මොකද මට ඕනෑ ඔබ අන්තර්ජාලයේ රැ‍ඳෙමින් කුමක් කරන්නේදැයි දැන ගන්න, ඒවා කියවා බලන්න. සිත් ගන්නා යමක් තිබුණහොත් ප්‍රකාශයට පත් කරන්න. ඉතින් ඔබ නරක පුද්ගලයෙක් නොවේ නම්, ඔබ වැරදි දෙයක් නොකරන්නේ නම් ඔබට වසන් කිරීමට කිසිවක් ද නොතිබිය හැකියි”
අපි නොදැනුවත්ම හෝ සහජයෙන් තේරුම් ගන්නවා, පෞද්ගලිකත්වයේ ඇති ගැඹුරු වටිනාකම
එහෙත් එකම පුද්ගලයෙක් වත් මේ තාක් ඒ ඉල්ලීමට එකඟ වෙලා නැහැ. ඒකට හේතුව තමයි, අපි වචන වලින් ප්‍රකාශ කළත්, අපගේ පෞද්ගලිකත්වය අපට එතරම් වැදගත් නැහැ කියලා, අපි නොදැනුවත්ම හෝ සහජයෙන් තේරුම් ගන්නවා, පෞද්ගලිකත්වයේ ඇති ගැඹුරු වටිනාකම.
අපි සමාජීය සත්තවයින් බව ඇත්ත. අපිට ඕනෑ අපි කරන කියන සහ හිතන දේ අනික් අය දැන් ගන්න, අපි එවැනි සමහර තොරතුරු ඕනෑකමින් අන්තර්ජාලය තුළ විසුරුවා හරිනවා. එත් ඒ පමණින්ම අපි, නිදහස් සහ පරිපුර්ණ මිනිසුන් හැටියට අනික් අයගේ ඇස් වලින් සහ විනිශ්චයන්ගෙන් මිදිලා නිදහසේ ඉන්න ඉඩ ලැබෙන කිසියම් ස්ථානයක් අපිට තියෙන්නෙ ඕනෙ. අපි එහෙම තැනක් හොයන හේතුව සහ ඒ සඳහා අපි සියළු දෙනාටම බලපාන එකම හේතුව තමයි, ත්‍රස්තාවාදීන්ට සහ අපරධකාරයින්ට විතරක් නොව අපි සියළු දෙනාටම තියෙනවා අනික් අයගෙන් වසන් කර ගෙන ඉන්න ඕනෙ දේවල්.
තමන්ම කිසිවකු විසින් නිරීක්ෂණය කරන විට, මිනිසාගේ හැසිරි‍මේ පරිචය බොහෝ සෙයින් සීමා සහිත වෙනවා.
තමන්ම කිසිවකු විසින් නිරීක්ෂණය කරන විට, මිනිසාගේ හැසිරි‍මේ පරිචය බොහෝ සෙයින් සීමා සහිත වෙනවා. එය මිනිස් ස්වභාවය සම්බන්ධයෙන්, සමාජ විද්‍යාව, සාහිත්‍ය, ආගම වැනි බොහෝ බුද්ධිමය ක්ෂේත්‍ර තුළ පිළිගත් කාරණයක්. බොහෝ මනෝ විද්‍යාත්මක අධ්‍යයනයන් විසින් ඔප්පු කොට පෙන්වා දී තිබෙනවා, කිසිවකු විසින් තමන් නිරීක්ෂණයට බඳුන් වී ඇති බව දැන ගත් විට, ඔහුගෙන් විද්‍යාමාන වෙන්නේ, කිසියම් නීති හෝ රීති පද්ධතියකට අනුගත වූ අවනතභාවයක් සහිත මැඬ ගත් හැසීරීම් රට‍ාවක්ය යන්න.
ජෙරමි බෙන්තම්මෙ‍ම දැනුම ඉතාමත් ප්‍රබල ලෙස යොදා ගන්නා ලද්දේ 18 වැනි සියවසේ අගභාගයේ ජීවත් වූ දාර්ශනිකයකු වූ ජෙරමි බෙන්තම් විසින්. ඔහු විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද එම සංකල්පය පසු කලෙක කාර්මික යුගය තුළ පැන නැඟි අතිශය බරපතල ගැටළුවක් ප්‍රායෝගිකව විසඳීමට ද යොදා ගනු ලැබුවා. කාර්මික යුගය තුළ ඉතිහාසයේ ප්‍රථම වතාවට දැවැන්ත කාර්මාන්තශාලා, ආයතන බිහි වුනා. එම නිසා ඒවායේ සේවයේ යෙදී සිටින පුද්ගයන් පිළිබඳ නිතරම සෙවිල්ලෙන් සිටිමට නොහැකි වීම හේතුවෙන් ඔවුන්ව තමන්ගේ පාලනයට යටත් කර ගැනීමේ හැකියාව ටිකෙන් ටික පාලකයන් අතින් ගිලිහෙමින් තිබුණා. එය පාලකයන්ට අනුව ගැටළුවක්.
බන්ධනාගාර තුළ පැන නැඟි එවැනිම අවශ්‍යතාවකට අනුව ඔහු මූලිකව ඉදිරිපත් කළේ ‘panopticon’ නම් ගෘහනිර්මාණ ශිල්පමය ප්‍රයෝගයක්. එහි මූලික සැලැස්ම වන්නේ අදාළ ආයතනයේ පාලකයන්ට තමන්ට අවශ්‍ය ඕනෑම විටක එහි රැඳී සිටින පිරිස (සියල්ලන්වම එක විට නොවූවත්)නිරීක්ෂණය කිරීමට ඉඩ ලබා දෙන දැවැන්ත කුළුණක් එම ආයතන පරිශ්‍රයේ ඉඳි කිරීමයි. එහිදි වඩාත් වැදගත් සැලසුම් සහගත අංගය වුනේ එම ආයතනයේ රැඳී සිටින්නන්ට කිසි විටක එම කුළුණ අභ්‍යන්තරය දැකීමට ඉඩක් ලබා නොදීමයි. එවිට එම කුළුණ තුළ සිටින කිසිවකු තමන්ව නිරීක්ෂණය වන්නේ ද, ඒ කුමන වෙලාවේ දී ද යන්න දැන් ගැනීමට හැකියාවක් නැහැ.
එහිදී සිදු වන්නේ, එම ආයතනයේ සේවකයන් හෝ සිර ගෙදර සිරකරුවන් තමන් ඕනෑම මොහොතක පාලකයන් ගේ නිරීක්ෂණයට හසු වීමට ඉඩ ඇතැයි යන ඔවුන් තුළ පවතින අවබෝධයම එක්තරා ආකාරයක බලපෑම් කාරකයක් බවට පත්වෙනවා ඔවුනට කීකරු සහ නීති රීති වලට අනුගත වූ හැසිරීම් විලාශයක් පවත්වා ගෙන යන්න.
මිෂෙල් ෆුකෝ පුළුල්ව වටහා ගත්තා, එම උපක්‍රමය බන්ධනාගාර තුළ පමණක් නොව මිනිසාගේ හැසීරීම පාලනය කිරීමට අවශ්‍ය ඕනෑම ආයතනයක් තුළ භාවිතයට ගත හැකි බව
ඉන් පසුව විසිවැනි සියවසේදී ප්‍රංශ ජාතික දාර්ශනිකයකු වූ මිෂෙල් ෆුකෝ පුළුල්ව වටහා ගත්තා, එම උපක්‍රමය බන්ධනාගාර තුළ පමණක් නොව මිනිසාගේ හැසීරීම පාලනය කිරීමට අවශ්‍ය පාසල්, රෝහල්, කාර්මාන්තශාලා සහ වැඩබිම් වැනි ඕනෑම ආයතනයක් තුළ භාවිතයට ගත හැකි බව.
ඒ අනුව ඔහු පෙන්වා දෙන්නේ බෙන්තම් විසින් සොයා ගන්නා ලද එම සංකල්පය හෝ මුලික චින්තනමය සැලැස්ම වර්තමාන දියු‍ණු බටහිර රටවල් විසින් සෙසු ලෝකය හැසිරවීමට යොදා ගන්නා බවයි. එහිදී අවි ආයුධ, දුෂ්ඨ පාලන තන්ත්‍රයක් හෝ ඒ හා බැඳී ඇති දඬුවම් පැමිණවීම්, සිරගත කිරීම්, පාලන තන්ත්‍රයට එරෙහි විරුද්ධවාදීන් මරා දැමීම්, වැනි මර්ධනකාරී ක්‍රියාමාර්ග තවදුරටත් අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. මන්දයත් මහජන නිරීක්ෂණය විසින් මෙතෙක් නොවූ විරූ, ඉතාමත් සුක්ෂම ආකාරයෙන් සමාජ රීතීන්ට, සමාජ ගතානුගතිකත්වයන්ට අපව අනුගත කරන සිරගත චින්තන දහරාවක් හෝ ම‍නෝභාවයක් අප තුළ නිර්මාණය කරන නිසාය. එය එතෙක් මෙතෙක් පැවතිය හැකි ඕනෑම සාහසික බලවේගයකට හෝ මර්දනයකට වඩා දරුණු විය හැකියි.
මෙම මහජන නිරීක්ෂණයත් පෞද්ගලිකත්වයත් වඩාත් ප්‍රශස්ත ලෙස නිරූපණය වන සාහිත්‍ය කෘතියක් තමයි ජෝර්ජ් ඕවල් ගේ ‘1984’ නවකතාව. ඇත්තටම මහජන නිරීක්ෂණය පිළිබඳ සංවාදය එම නවකතාව සහ සම්බන්ධ කිරීමට මා උත්සාහ දරන විට බොහෝ දෙනෙක් අවධාරණය කොට පවසන්නේ “ ‘1984’ නවකතාව තුළ දැක්වෙන පරිදි, මිනිසුන්ගේ නිවෙස් වල නිරීක්ෂණ යන්ත්‍ර සවි කර තිබෙනවා, ඒ අයව හැම මොහොතේම නිරීක්ෂණයට ලක් වෙනවා. එයයි අප මුහුණ දෙමින් සිටින මහජන නිරීක්ෂයණයි අතර කිසිම සම්බන්ධයක් නැහැ.” කියලා
මෙය තමයි ඔර්වල් ඔහුගේ ‘1984’ ප‍ොතෙන් අපට හඟවන අනතුර පිළිබඳ අප ඇති කරගන්න මූලිකම අනවබෝධය. ඔහු ඒ නවකතාවෙන් කියන්න උත්සාහ කරන්නේ නිරීක්ෂණ යන්ත්‍ර මඟින් ඔවුන්ව නිතරම සෝදිසියට ලක් වනවා යන්න නොව, ඕනෑම මොහොතක ඔවුන්ව සෝදිසියට ලක් විය හැකිය යන අව‍බෝධයෙන් ඔවුන් පසු විය යුතු යන බවයි.
ඕර්වල් ගේ කෘතියේ කතා නායකයා, වින්ස්ටන් ස්මිත් ඔවුන් මුහුණ දෙන සෝදිසිකිරීම් පද්ධතිය පිළිබඳ විස්තර කරන්නේ මේ ආකාරයට. “ ඇත්තටම කිසියම් මොහොතකදී ඔබව නිරීක්ෂණයට ලක් වෙනවා ද යන්න දැන ගැනීමට ඔබට කිසිදු විදිහක් නැහැ.” ඔහු මෙසේ කියයි. “ ඔවුනට අවශ්‍ය ඕනෑම මොහොතක ඔබට අදාළ කේබලය සම්බන්ධ කොට ඔබව නිරීක්ෂණ කළ හැකිය. ඔබට ජීවත්වීමට සිදු වූයේ සහ ජීවත්වූයේ ඔබ නඟන සෑම ශබ්දයක්මත්, අඳුරේදී හැර ඔබගේ සෑම ඉරියව්වක් මත් නිරීක්ෂණය වන්නේ යැයි යන හැඟීම මාත්‍රය සමඟිනි”
ආබ්‍රහම්වාදී ආගම් වලද මේ ආකාරයේ විශ්වාසයක් පවතිනවා. එම ආගම් භක්තිකයින් විශ්වාස කරනවා අදෘශ්‍යමාන, සර්ව බලධාරී දෙවියන්, සැම තැන වැඩ සිටින නිසා ඔබගේ සෑම ක්‍රියාකාරකමක්ම නිරීක්ෂණය කළ හැකි පරම දෙවි කෙනෙක් ඉන්නවා කියලා, ඒ නිසා ඔබටම කියා පෞද්ගලික මොහොතක් ජීවීතේ නොමැති අතර ඒ නිසාම එම බලසම්පන්න දෙවියාට ඔබට කීකරු විමට සිදු වනවා. මෙවැනි විවිධාකාරයේ කරුණු මඟින් ගම්‍ය වන්නේ, නිතර දෙවේලේ නිරීක්ෂණයට, සෝදිසියට ලක් වන සමාජයන් තුළින් බිහි වන්නේ, පවතින ක්‍රමයට අනුගත, ස්වච කීකරු සහ යටහත් පහත් පුරවැසියන් බවය. ඕනෑම පාලන තන්ත්‍රයක් එළිපිටම එවැනි සූක්ෂම ක්‍රියාදමයක් භාවිතා කිරීමට පසු බට නොවන්නේ ඒ නිසාය.
මෙයට ප්‍රතිලෝම වශයෙන් ගත් කල, පෞද්ගලිකත්වයේ අවකාශය යනු,
අනෙක් අයගේ විනිශ්චයට හසුවන විමසුම් දෑස් වලින් මිදී තමන්ට රිසි තැනක යාමට, රැඳී සිටීමට,හෝ තමන් රිසි අය හා ගැවසීමට ලැබෙන වපසරියක්
නිර්මාණශීලිත්වයට සහ විමර්ෂණශීලී බවට සීමා නොපැනවෙන සහ අනෙක් අයගේ විනිශ්චයට හසුවන විමසුම් දෑස් වලින් මිදී තමන්ට රිසි තැනක යාමට, රැඳී සිටීමට,හෝ තමන් රිසි අය හා ගැවසීමට ලැබෙන වපසරියක්. එම නිසා අප මෙසේ දිගින් දිගටම සිදුවන මහජන නිරීක්ෂණයට අප සමාජයක් ලෙස හෝ පුරවැසියන් ලෙස තව දුරටත් මුනිවත රකිමින් ඉඩ හසර ලබා දීම යනු මානව සංහතියේ නිවහල් බව බරපතල ලෙස විනාශ කිරීමට දායක වීමක්.
පෞද්ගලිකත්වය පිළිබඳ බොහෝ අය තුළ ඇති මනෝභාවය සම්බන්ධයෙන් මම අවසාන වශයෙන් මතු කළ යුතු තවත් කාරණයක් තිබෙනවා. එනම් ‘වැරදි ක්‍රියාවල නිරත වන පුද්ගයින්ට පමණක් අනෙක් අයගෙන් වසන් කිරීමට දේවල් ඇත, පෞද්ගලිකත්වය පිළිබඳ සැලකිලිමත් වන්නට හේතු ඇත්තේ ඔවුනට පමණය’ යන සිතිවිල්ල ඉතාමත් විනාශ කාරි පණිවිඩ දෙකක් සමාජයට ලබා දෙමින් තිබෙනවාය කියන එක.
පළමුවැන්න නම්, තමන්ගේ පෞද්ගලිකත්වය ගැන සැලකිලිමත් වන අය, පෞද්ගලිකත්වය රැකගැනීමට උත්සාහ දරන අය නිර්වචනය වෙනවා නරක මිනිස්සු විදියට. ඒ වගේම ඉන් ගම්‍ය වෙනවා ඕනෑම අර්ථයකින් අපි පිටු දැකිය යුතු අදහසකුත්. ඒ තමයි ‘කිසිවෙක් නරක යමක් කරනවා’ යනු ඔහු හෝ ඇය ත්‍රස්තවාදි ප්‍රහාරයක් සැලසුම් කරනවා හෝ කිසියම් ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියාවක යෙදී සිටිනවා කියන එක. එසේම බලයේ සිටින පිරිස් එම ක්‍රියාවන් ඊටත් වඩා පටු අදහසකට ලඝු කරනවා. එනම් ඒ අය කියන්නේ, ‘නරක වැඩ කිරීම’ යනු ඔවුන්ගේ බලය අභියෝයට ලක් වන ආකාරයේ කිසියම් ක්‍රියාවක නිරත වීමක් ලෙස.
එසේම බලයේ සිටින පිරිස් එම ක්‍රියාවන් ඊටත් වඩා පටු අදහසකට ලඝු කරනවා.
අනෙක් විනාශකාරී එමෙන්ම අප නොදැනුවත් ලෙසම හානි කරන එක්තරා ආකාරයෙන් සැඟවුණු කේවල් කිරීමක් සඳහා අප එකඟ වෙනවා අප අර ඉහත කී සිතුවිලි දාමයට අනුව හිතන්න පුරුදු වුනොත්. ඒ තමයි, අප පවතින දේශපාලන බලයට අභියෝග නොකරන, එයට එතරම් හානිදායක නොව, තර්ජනයක් නොවන ලෙස අප ජීවත් වනවා නම්, අපට මහජන නිරීක්ෂණයෙන් බේරිය හැකියි යන්න. ඒ අනුව පවතින බලයට අභියෝග කරන්නන් පමණයි, මහජන නිරීක්ෂණයට බිය විය යුත්තේ.
අපට මෙවැනි ආකාරයේ පටු සිතිවිලි ප්‍රවාහයකින් මිදීමට ඕනෑ තරම් හේතු හොයා ගන්න පුළුවන්.
සමහර විට ඔබ එවැනි ආකාරයේ හැසිරීමක් නොමැති කෙනෙක් වන්නට පුළුවන්, සමහර විටෙක ඔබ අනාගතයෙදී පවතින දේශපාලන බලයට අභියෝග කරන එවැනි ආකාරයේ හැසිරීමක් ඇති අයකු ද වන්නට පුළුවන්. එසේම ඔබට කවමදාකවත් එවැනි හැසිරීමක නියැලන්න ඕනෑකමක් නැති අයෙක් ද වෙන්න පුළුවන්,
සමාජයක් කෙතරම් නිවහල් දැයි මැන බැලීමට ක්‍රමයට අනුගත සුවච කීකරු පුරවැසියන්ට සලකන ආකාරය නොව, එයට එරෙහිව නැඟී සිටින ක්‍රම විරෝධින්ට සලකන ආකාරය සැලකිල්ලට ගත යුතුයි.
ඒත් මෙහි වැදගත් කාරණය තමයි, ඔබ නොවෙතත් තව බොහෝ අයට -ක්‍රම වි‍රෝධීන්ට, ජනමාධ්‍යවේදීන්ට, සමාජ ක්‍රියාධරයින්ට සහ තව ගොඩක් දෙනෙක්ට- පවතින දේශපාලන බලයට එරෙහි වන්න, ඊට විරුද්ධව නැඟී සිටින්න උවමනා වෙන්න පුළුවන්. ඉන් අප සදාකල් රැක ගත යුතු ආකාරයේ සාමුහික යහපතක් සමාජයට රැගෙන එනු ලබනවා.
ඒ වගේම, කිසියම් සමාජයක් කෙතරම් නිවහල් දැයි මැන බැලීමට එය, පවතින ක්‍රමයට අනුගත සුවච කීකරු පුරවැසියන්ට සලකන ආකාරය නොව, එයට එරෙහි වන, ගතානුගතිකත්වයට විරුද්ධව නැඟී සිටින ක්‍රම විරෝධින්ට සලකන ආකාරය සැලකිල්ලට ගත යුතුයි.
සටහන - සුභාෂිණී චතුරිකා
(2024.03.24 වැනි දින අනිද්දා පුවත්පතේ මුල් වරට පලවිය.)
